Belasting over een schadevergoeding? Je was betrokken bij een ongeval en krijgt een schadevergoeding van de tegenpartij of zijn verzekeraar. Toch doemen er al snel vragen op. Wat bijvoorbeeld met de belastingen? Vaak hoef je je helemaal geen zorgen te maken. Toch nemen we ook bij SAP Letselschade Advocaten steeds het zekere voor het onzekere. Bovendien leggen we graag een aantal dingen voor je uit. Hoeveel belasting betaal je over een schadevergoeding? Bekijk onze adviezen. Belasting en schadevergoeding gaan soms hand in hand en daarom is goed advies belangrijk.
Om het antwoord te geven op de vraag of je nu al dan niet op een schadevergoeding belasting moet betalen, is het nodig om te weten hoe de belastingen in Nederland worden geregeld. Enerzijds heeft Nederland een inkomstenbelasting. Dat is een belasting die je betaalt op je inkomsten als ondernemer of als werknemer. Ook bijvoorbeeld inkomsten als artiest of als beroepssporter, fooien, uitkeringen, pensioenen en lijfrente zijn onderhevig aan de inkomstenbelasting. Deze inkomsten worden belast in box 1, dat bestaat uit twee schijven. Als men de AOW-leeftijd heeft bereikt, gelden aangepaste tarieven.
In box 2 worden de inkomsten uit aanmerkelijk belang belast. Dat is vooral belangrijk voor wie aandelen, opties of winstbewijzen van een vennootschap bezit. In box 3 belast men dan weer het inkomen uit vermogen.
Naast deze zogeheten directe belastingen zijn er ook indirecte belastingen. De prijs van deze belasting is verwerkt in de prijs van producten en diensten. Het bekendste voorbeeld is de omzetbelasting, maar met bijvoorbeeld de motorrijtuigenbelasting, de accijnzen en de assurantiebelasting zijn er nog heel wat andere voorbeelden.
Vooral de inkomstenbelasting wordt vaak gevreesd en dat is niet gek, want de belastingtarieven zijn natuurlijk hoog. Zeker als de schadevergoeding een verlies aan inkomsten dekt, denkt men al eens dat men een belasting over de schadevergoeding moet betalen. Gelukkig is dat in principe niet waar, hoewel de Belastingdienst er soms anders over denkt en toch vindt dat er belasting over de schadevergoeding te betalen is.
Je schadevergoeding in een vaststellingsovereenkomst bestaat uit enkele delen. Ten eerste bestaat het uit jouw onkosten. Dit zijn de kosten die je niet zou hebben gemaakt als het ongeval niet zou hebben plaatsgevonden. Hierbij denken we aan een vergoeding voor de medische kosten, de hulpmiddelen, de juridische bijstand, enzovoort. De onkosten die je maakt, worden niet gezien als winst of inkomsten. Het is een vergoeding voor je schade, de gemaakte kosten. Dit wordt niet belast. Dat het niet nodig is om op deze schadevergoeding belasting te betalen, is logisch. Het gaat namelijk niet om inkomsten, maar om kosten die je zonder het schadegeval niet had moeten maken.
Ten tweede bestaat het uit een vermindering aan inkomsten. Door het ongeval en jouw toestand kan je niet meer werken of niet meer in dezelfde mate. Je loopt dus inkomsten mis, omdat je minder of niet werkt tijdens jouw herstel. Een vermindering van inkomsten of het verlies van verdienvermogen is puur fiscaal gezien wél winst, maar een schadevergoeding voor inkomstenverlies is een nettobedrag. Het zou in principe onbelast moeten blijven. Toch levert dat al eens gedoe op met de controleur, die vindt dat er op deze schadevergoeding belasting te betalen is. Zeker bij een schadevergoeding voor een tijdelijk verlies aan inkomsten vindt de controleur al eens dat er op de schadevergoeding belasting te betalen is. Dat is uiteraard niet fijn.
Als laatste bestaat je vergoeding uit een deel smartengeld. Dit is jouw vergoeding voor het psychisch leed naar aanleiding van het ongeval. Het is een vergoeding voor de immateriële schade die je hebt geleden. Net zoals de onkosten is het smartengeld een compensatie voor de schade en geen winst. Hierop hoef je ook geen belasting te betalen. Doordat er geen belastingen op een letselschadevergoeding verschuldigd zijn, wordt het daarom een netto-uitkering genoemd. In dit geval hoef je dus geen belasting te betalen.
De inkomensbelastingen moet je invullen in box 1 van je belastingaangifte. Hierboven hebben we echter al gesteld dat schadevergoedingen geen inkomsten zijn, omdat er geen winst of inkomst bij betrokken is. Je moet ze daarom ook niet invullen in dit vak. De fiscus kan wel beslissen dat je wel belastingen moet betalen op het verlies aan verdienvermogen o.b.v. het tarief van box 1. In dit geval is een belastinggarantie zeker aan te raden! SAP Letselschade Advocaten zal daar het nodige voor doen. Belasting aangeven is een serieuze zaak, ook als het gaat om schadevergoeding.
Zoals we hebben gezien, is het niet altijd voorspelbaar of je al dan niet een belasting over de schadevergoeding dient te betalen. Als een controleur vindt dat je belasting over de schadevergoeding moet betalen, kan je dit uiteraard altijd aanvechten voor de rechtbank. Dat zorgt voor onzekerheid, extra kosten en extra gedoe. Gedoe dat je momenteel niet kan gebruiken.
Omwille van de onduidelijkheid omtrent de fiscale behandeling van een schadevergoeding is het belangrijk om aan de wederpartij een belastinggarantie te vragen. Als het slachtoffer dan een belasting over de schadevergoeding moet betalen, kan hij bij de tegenpartij of zijn verzekeraar aankloppen. De verplichting komt dan bij hem te liggen. Dan zal de tegenpartij de beslissing van de Belastingdienst kunnen aanvechten of zal hij zelf de verschuldigde belasting betalen.
Je mag hierbij wel de inkomsten niet hebben opgegeven in box 1 en je moet het standpunt van de controleur meteen hebben aangegeven bij de tegenpartij. Blijkt dat de jurist van jouw rechtsbijstandsverzekeraar geen belastinggarantie heeft opgenomen? Dan kan je hem mogelijk ook persoonlijk aansprakelijk stellen. Hij heeft namelijk een beroepsfout begaan en zal de schade moeten betalen (de belastingschade). Neem in dat geval zeker contact op met SAP Letselschade Advocaten.
In box 3 wordt het inkomen uit vermogen belast. Hieronder vallen bijvoorbeeld de aandelen die je hebt, een tweede woning en je spaargeld. Het vermogen is namelijk alle bezittingen min de schulden, terwijl een deel van het vermogen heffingsvrij is. Dat wordt het heffingsvrije vermogen genoemd.
Sinds 2017 worden de belastingen in box 3 op basis van schijven bepaald. Er zijn drie schijven en elke schijf wordt belast o.b.v. 0,36 % en 5,38 %. Hoe hoger het bedrag, hoe meer wordt belast o.b.v. 5,38 %. Deze percentages worden jaarlijks berekend op basis van het gemiddeld landelijk rendement.
Een overzicht voor 2018: Schijf 1: tot en met € 70.800,- met 67 % aan 0,36 % en 33 % aan 5,38 %. Schijf 2: van € 70.801,- tot en met € 978.000,- met 21 % aan 0,36 % en 79 % aan 5,38 %. Schijf 3: vanaf € 978.001,- volledig aan 5,38 %. In het vermogen in box 3 is er wel een heffingsvrij vermogen. In 2018 is dit voor iemand zonder een fiscale partner € 30.000,- en voor iemand met een fiscale partner € 60.000,-.
Update 2022: er bestaan momenteel plannen om de belasting op sparen en beleggen te hervormen. De hierboven weergegeven cijfers zijn hierdoor niet meer relevant. We houden je op de hoogte van verdere hervormingen, maar verwachten niet dat ze verregaande gevolgen zullen hebben voor de fiscale behandeling van de schadevergoeding.
Je moet de schadevergoeding wel vermelden in box 3 van je belastingaangifte. Als je letselschade-uitkering boven de vermogensgrens komt, moet je belastingen betalen volgens het tarief van box 3. De zogenoemde grondslag sparen en beleggen (box 3) is namelijk een berekening van je bezittingen min je schulden op 1 januari van het jaar waarvoor je aangifte doet. Het is niet de werkelijke opbrengst die wordt belast, maar een fictief rendement. Dus wat je uit je vermogen zou kunnen halen. Ook het vermogen uit letselschade zou je immers kunnen beleggen tot de uiteindelijke toekomstschade de uitgave noodzaakt, of dat is toch de redenering van de fiscus.
Er gaan al enkele jaren stemmen op om de belasting op de schadevergoeding te schrappen. In 2016 pleitten onder meer Slachtofferhulp Nederland, de Vereniging van Letselschade Advocaten en het Verbond van Verzekeraars om dat te doen. Het is inderdaad niet logisch om slachtoffers die vaak grote bedragen krijgen toegekend, veelal om kosten die ze gedurende de rest van hun leven moeten maken, als rijk te behandelen en aan de vermogensbelasting te onderwerpen. Momenteel is er nog geen algemene uitzonderingspositie.
Voor een aantal groepen van slachtoffers, zoals asbestslachtoffers en DES-slachtoffers, zijn er wel al uitzonderingen. Zij hoeven geen belasting over de schadevergoeding te betalen. Dat is bijvoorbeeld ook het geval voor slachtoffers van bepaalde rampen, zoals de vuurwerkramp in Enschede en de nieuwjaarsbrand in Volendam. In het verleden zijn er pogingen geweest om op basis van het gelijkheidsbeginsel en een vermeend begunstigend beleid de schadevergoeding uit box 3 te houden, maar dat leverde weinig succes op (zie bijvoorbeeld: ECLI:NL:GHAMS:2020:160).
Het uitgangspunt is dat een schadevergoeding de werkelijke schade moet vergoeden. Ook de indirecte belasting kan deel uitmaken van de schade, bijvoorbeeld omdat er omzetbelasting moet worden betaald op de diensten van de tuinman of omdat het slachtoffer geen genot heeft gehad van een deel van de betaalde motorrijtuigenbelasting. Hierdoor kan de indirecte belasting de schadevergoeding beïnvloeden. Voor rechtspersonen die een schadevergoeding krijgen en die de omzetbelasting kunnen recupereren, gelden er uiteraard andere regels.
Veelgestelde vragen over schadevergoeding en belasting
Belastingen betalen is in Nederland heel complex. Het is een van de redenen waarom er accountants en boekhouders zijn. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat wij regelmatig vragen krijgen omtrent het betalen van belasting over de schadevergoeding. Hieronder beantwoorden we een aantal veelgestelde vragen over de schadevergoeding en de belasting.
Moet ik over mijn ontvangen schadevergoeding belasting betalen?
In principe is het niet nodig om over de ontvangen schadevergoeding belasting te betalen. Het bedrag van de schadevergoeding dat je ontvangt, is namelijk eigenlijk helemaal geen inkomen. Het is louter een vergoeding van de gemaakte kosten en van de kosten die je nog moet maken. Ook smartengeld is een vergoeding van een verlies. Het is niet omdat het verlies immaterieel is dat je over de schadevergoeding belasting moet betalen.
Een deel van de schadevergoeding heeft betrekking op inkomsten. Het gaat om inkomsten die je niet hebt ontvangen of die je niet zal ontvangen. Op inkomsten moet je belastingen betalen, maar toch is het niet nodig om over dit deel van de schadevergoeding belasting te betalen. Dat zit zo: jij krijgt je schadevergoeding netto, alsof je er al belastingen over zou hebben afgedragen. Dat is namelijk je echte verlies. Het gevolg is dat het niet nodig is om over dit deel van de schadevergoeding belasting te betalen, dat is logisch.
Wel kan het dat het vermogen door de schadevergoeding sterk groeit. Zeker bij grote schadebedragen is dat het geval. Dan zal je mogelijk vermogensbelasting moeten betalen. In sommige gevallen heeft de overheid wel uitzonderingen gemaakt. Het gaat dan om specifieke rampen en schadegevallen, bijvoorbeeld voor asbestslachtoffers.
Waar moet ik de schadevergoeding in mijn belastingaangifte opnemen?
Neem de schadevergoeding niet op in box 1. Het is namelijk niet nodig om over de schadevergoeding belasting te betalen. Als je het toch opneemt in box 1, kan dat gedoe opleveren in het kader van de belastinggarantie. Wel dien je het volledige vermogen, inclusief het bedrag dat je aan schadevergoedingen hebt ontvangen, op te nemen in box 3. Hierdoor kan het dat je toch op de schadevergoeding belasting moet betalen. Dat komt omdat men aanneemt dat de schadevergoeding winst oplevert, bijvoorbeeld omdat je het belegt. Eigenlijk hoef je dus niet over je schadevergoeding belasting te betalen, maar wel over het fictieve rendement dat het opbrengt.
Wat doe ik als ik toch over mijn schadevergoeding belasting moet betalen?
Als je een goede belangenbehartiger als SAP Letselschade Advocaten hebt ingeschakeld, hoef je je nergens zorgen om te maken. Een goede belangenbehartiger zal namelijk een belastinggarantie hebben geregeld. Hierdoor kan je bij de verzekeraar of bij de tegenpartij aankloppen als de schadevergoeding uiteindelijk alsnog wordt belast. De tegenpartij of zijn verzekeraar moet dan het verschil betalen. Ook kan hij de beslissing van de Belastingdienst aanvechten. Al het gedoe en de kosten zijn dan voor zijn rekening, daarover hoef jij niet wakker te liggen.
In welk jaar moet ik de schadevergoeding in mijn belastingaangifte opnemen?
Het kan soms jaren duren voordat er een schadevergoeding wordt uitbetaald. Dan is het niet onlogisch dat je je afvraagt bij welke belastingaangifte de schadevergoeding hoort. Toch hoef je je er helemaal geen zorgen over te maken. In box 1 hoef je de schadevergoeding namelijk niet aan te geven. Het kan wel dat de schadevergoeding gevolgen heeft voor je vermogen dat in box 3 wordt opgenomen. Dan is het de situatie op 1 januari van het jaar waarin je aangifte doet dat telt. Zolang er geen duidelijkheid is over de schadevergoeding en je het geld niet hebt gekregen, maakt het nog geen deel uit van je vermogen en is het niet nodig om het in box 3 op te nemen. Dan hoef je dus ook niet over de schadevergoeding belasting te betalen.