Blog 16 | De laatste dag | Sander de Lang

SAP-advocaat Sander de Lang maakt deel uit van het Rechtsbijstandsteam MH17, dat nabestaanden van de slachtoffers bijstaat. De afgelopen periode schreef hij meerdere blogs voor het Advocatenblad over de strafzaak. In deze blog beschrijft Sander de 67ste zittingsdag in het MH17 proces, wat tevens voorlopig de laatste dag is. Hoe zal deze laatste dag verlopen? Komt de verdediging - die als laatste aan het woord is - nog met een verrassing? En met welk gevoel wordt deze dag afgerond?

Via de zij-ingang kom ik het JCS binnen. De portier weet meteen wie ik ben. Na bijna 2,5 jaar kennen we elkaar. Dat geldt overigens voor alle andere medewerkers van zowel rechtbank en OM. Zij zijn continu bij dit megaproces aanwezig en zorgen dat alles op rolletjes loopt. Alleen bij de scanner zie ik nog wel eens wisselende gezichten, maar dat zal wel aan de beveiligersmarkt liggen.

Ik breng mijn tas naar de speciaal voor het RBT gereserveerde advocatenkamer en loop daarna direct naar één van de zittingszalen waar al nabestaanden aanwezig zijn. Vandaag zijn er veel nabestaanden, meer dan de afgelopen zittingsdagen. Eén echtpaar is speciaal overgekomen uit Australië. We drinken koffie en blikken vooruit. Er hangt een gespannen sfeer.

Repliek/dupliek

Op deze laatste dag is alleen de verdediging aan het woord. Het is de tweede dag van haar dupliek. Vier weken daarvoor was het de beurt aan het OM voor de repliek en mochten wij nog een keer onze vorderingen benadeelde partij toelichten.

De repliek van het OM was krachtig. Ik vond het zelfs beter dan het requisitoir. Dat komt natuurlijk omdat het OM pas na het pleidooi kennis had genomen van de standpunten van de verdediging. Bij de repliek kon eindelijk het debat worden gekanaliseerd. Verder valt de felle toon van het OM op. Meermaals worden woorden gebruikt als ‘hier slaat de verdediging volledig de plank mis’. De verdediging gebruikt in haar dupliek dezelfde felle woorden richting het OM als ‘onthutsend’ en ‘het OM geeft blijk van zijn minachting voor een eerlijk proces’. Wat daar ook van zij, inhoudelijk zaten repliek en dupliek weer goed in elkaar. Wat wordt er toch op een hoog niveau gepleit. En wat een lastige klus heeft de rechtbank om tot een afgewogen oordeel te komen.

Laatste woord 

Na de dupliek maakt verdachte Pulatov – die als enige verweer voert – gebruik van zijn recht op het laatste woord door middel van een van tevoren opgenomen video. De video is duidelijk geënsceneerd en maakt op mij geen indruk. Wel valt mij op dat Pulatov de hoop uitspreekt ‘dat Rusland wordt vrijgesproken’. Rusland staat toch niet terecht? Aan de andere kant zal bij een veroordeling worden bevestigd dat Rusland betrokken is bij het neerhalen van MH17. Dus Pulatov heeft goed opgelet. Of zegt hij het om een andere reden?

Afscheid 

Na deze video richt de voorzitter zich tot de aanwezigen. Hij blikt onder meer terug op het spreekrecht waarvan 105 nabestaanden gebruik hebben gemaakt en geeft aan dat dit onderdeel  een diepe indruk heeft gemaakt op de rechtbank. Verder geeft hij aan dat het onderzoek voorlopig is afgerond en dat naar verwachting op 17 november aanstaande vonnis wordt gewezen. Op 22 september is er nog een zitting waarin wordt aangegeven of dat haalbaar is. Veel van de aanwezigen zijn emotioneel. Een enkeling veegt tranen weg. Een lang en omvangrijk proces wordt voorlopig afgesloten.

We praten nog lang na met de nabestaanden. Ook de officieren komen langs om afscheid te nemen. Er worden bedankjes uitgewisseld en verschillende mensen geven elkaar een knuffel. Ook enkele vaste medewerkers van de rechtbank en OM komen langs. Het voelt als afscheid, maar geeft tegelijk ook opluchting en ontlading. De afgelopen twee jaar waren intensief. We hebben met elkaar dit proces van dichtbij meegemaakt, met alle bijbehorende emoties.

Vervolg

Is het nu voorlopig klaar met MH17? Nee, er lopen naast de strafzaak nog meerdere trajecten, waaronder de klachtprocedure tegen Rusland bij het EHRM. Deze trajecten bevinden zich op dit moment in een rustiger vaarwater, zodat ik mij de komende tijd kan focussen op mijn normale letselschadepraktijk. Hoewel er voorlopig geen zittingen meer zijn in het MH17-proces denk ik dat een groot deel van de nabestaanden pas rust vindt nadat het vonnis is uitgesproken. Ik wens de rechtbank veel wijsheid toe om tot een helder, afgewogen en rechtvaardig oordeel te komen in deze unieke strafzaak.