Beroepsziekten zijn vaak te voorkomen...
Althans, dat stelt het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten deze week. Zij stelt dat in bepaalde gevallen beroepsziekten zijn te voorkomen door meer preventieve maatregelen te treffen. De meest gemelde beroepsziekten zijn volgens het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten psychische aandoeningen en aandoeningen aan het houding- en bewegingsapparaat.[1]
Hoe zit dit nu juridisch? Is een werkgever (altijd) aansprakelijk wanneer een werknemer een beroepsziekte oploopt? Dit hangt af van alle omstandigheden van het geval. In beginsel moet de werkgever zorgen voor een veilige werkplek, dit noemen we de zorgplicht van de werkgever. Deze zorgplicht van de werkgever is een zeer strenge eis, maar houdt niet in dat de werkgever altijd aan te spreken is.
In eerste instantie hoeft de werknemer slechts te stellen dat er schade is ontstaan in de uitoefening van de werkzaamheden; hij moet stellen dat hij tijdens werk is blootgesteld aan de gevaarlijke omstandigheden en dat de gezondheidsklachten hierdoor kunnen worden veroorzaakt. Vervolgens is het aan de werkgever om aan te tonen dat hij zijn zorgplicht wél is nagekomen.
Bij aansprakelijkheid voor beroepsziekten doen zich enkele problemen voor. Het eerste probleem is dat sommige beroepsziekten zich pas na zeer lange tijd openbaren (soms wel meer dan 20 jaar). Het is dan lastig om aan te tonen dat deze schade is geleden tijdens de uitoefening van de werkzaamheden. Een tweede probleem is dat sommige beroepsziekten ook andere oorzaken kunnen hebben dan blootstelling aan stoffen etc. tijdens werk (denk bijvoorbeeld aan longziekten, waarbij roken ook een oorzaak kan zijn). Een derde probleem is nog dat de kennis van bepaalde gevaarlijke situaties/stoffen er nog niet was toen het de ziekte is ontstaan. Kón de werkgever dus weten of had hij moeten weten dat het een gevaarlijke situatie was?!
Bij psychische klachten (zoals een burn-out) moet het ook wel duidelijk zijn voor de werkgever dat die klachten er zijn: een werknemer moet wel al eens (of zelfs vaker) aan de bel hebben getrokken of er moet op andere wijze duidelijk zijn dat de uitoefening van het werk dusdanig slecht was, dat de werknemer er gezondheidsklachten door opliep. Ook is van belang in hoeverre een werkgever preventieve maatregelen treft om ziekten te voorkomen (waar het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten op wijst).
Kort gezegd is het in het geval van een beroepsziekte dus niet zomaar een uitgemaakte zaak, maar als de werkgever zijn zorgplicht niet heeft voldaan, kan deze wel degelijk aansprakelijk zijn voor de schade die het gevolg is van deze beroepsziekte.
[1] Kerncijfers Beroepsziekten 2019, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, Amsterdam UMC, september 2019
Auteur: SAP Advocaat – Ineke Roelandschap