Donderdag 15 juni 2023 werd in een uitzending onthuld wat zich de afgelopen decennia achter de schermen afspeelde bij Dupont, nu Chemours, de chemiereus in Dordrecht. Hierin kwam naar voren dat het bedrijf 30 jaar geleden al wist van ernstige vervuiling in het grondwater met de stof PFAS en informatie over de schadelijkheid van deze stof sinds de jaren ’60 achterhield. PFOA, ook wel ‘forever chemicals’ genoemd omdat ze nauwelijks afbreken in het milieu en in het lichaam, worden in verband gebracht met kanker, orgaanschade en schade aan het immuunsysteem. Het Amerikaanse moederbedrijf heeft vanwege de gezondheidsrisico’s van PFOA in 2015 een schikking getroffen met 3.500 omwonenden ter hoogte van $ 671 miljoen, en recent voor bijna $ 2 miljard geschikt met Amerikaanse steden en gemeenschappen. Wat hangt het bedrijf juridisch allemaal boven het hoofd in Nederland?
De overheid
In april 2021 startten vier gemeenten – Dordrecht, Papendrecht, Sliedrecht en Molenlanden – een aansprakelijkheidsprocedure. Ze vorderden een verklaring voor recht dat Chemours/Dupont aansprakelijk zijn ex art. 6:175 BW (risicoaansprakelijkheid voor gevaarlijke stoffen) en ex art. 6:162 BW (onrechtmatige daad), zodat schadelijke gevolgen van PFOA waaronder de kosten van bodem- en gezondheidsonderzoeken kunnen worden verhaald. In een eerste tussenvonnis oordeelde de rechtbank Rotterdam dat de gemeenten voldoende belang hebben bij de procedure, de vorderingen niet zijn verjaard en art. 6:175 BW van toepassing is (Rechtbank Rotterdam 21 september 2022, ECLI:NL:RBROT:2022:7944). Op 27 september 2023 zal de rechtbank Rotterdam opnieuw uitspraak doen.
Werknemers
Kort na de uitzending van Zembla kondigde een oud-werknemer van Dupont die in aanraking is gekomen met PFOA rechtsmaatregelen aan. Hij volgt het voorbeeld van 15 oud-werknemers die in aanraking waren gekomen met oplosmiddel DMAc, een andere schadelijke stof, en hun oud-werkgever Dupont hiervoor aansprakelijk hielden ex art. 7:658 BW. De rechtbank Rotterdam ging hierin mee en wees op verschillende zorgplichtschendingen van Dupont: het was niet aannemelijk dat de blootstelling aan DMAc via de lucht altijd onder de vastgestelde grenswaarden bleef, er was niet voorkomen dat werknemers in contact kwamen met DMAc en er was onvoldoende gewaarschuwd voor mogelijke schadelijke effecten. De rechtbank gaf nog geen beoordeling van de schade (Rechtbank Rotterdam 7 juli 2022, ECLI:NL:RBROT:2022:5494). Dupont is in tussentijds appel gegaan tegen deze uitspraak.
Omwonenden
Vijf omwonenden gaan aangifte doen tegen de leidinggevenden van de chemiereus. Volgens advocaat Bénédicte Ficq hebben de leidinggevenden zich schuldig gemaakt aan het bewust in de omgeving brengen van gevaarlijke stoffen. Op grond van art. 173a Sr wordt het opzettelijk en wederrechtelijk op of in de bodem, lucht of water brengen van een stof bestraft met een gevangenisstraf van maximaal 12 jaar als daarvan gevaar voor de openbare gezondheid of levensgevaar ontstaat, of maximaal 15 jaar als dit de dood als gevolg heeft. Ficq deed eerder namens omwonenden aangifte tegen Tata Steel, waarna het OM nu strafrechtelijk onderzoek opstartte. Bij Tata Steel bereiden omwonenden ook een massaclaim voor vanwege schadeposten als waardedaling, schoonmaak- en onderhoudskosten en gezondheidsschade zoals luchtwegaandoeningen en stress. Mogelijk wacht Dupont/Chemours hetzelfde lot; het is sinds 2020 in Nederland mogelijk een op het Anglo-Amerikaans recht geïnspireerde class action op te starten, waarbij een belangenorganisatie namens haar achterban een vergoeding voor (gezondheids)schade kan vorderen bij de rechter.
Conclusie
Dupont en Chemours worden geconfronteerd met verschillende civiele en strafrechtelijke procedures namens verschillende groepen gedupeerden. De landsadvocaat, verschillende letselschadeadvocaten en een strafrechtadvocaat hebben het inmiddels op het bedrijf gemunt en het lijkt erop dat de bodem van de gifbeker nog lang niet in zicht is.
