Rubberkorrels voetbalvelden

In het Nederlandse onderzoeksprogramma Zembla werd een onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam gepresenteerd. In dit onderzoek werd aangetoond dat de stoffen in de rubberkorrels op voetbalvelden schadelijke gezondheidseffecten zouden hebben op mensen. Deskundigen legden eerder ook al verbanden tussen het zogenaamde rubbergranulaat en een verhoogde kans op kanker.


Hoewel de KNVB zijn eigen velden in Zeist al saneerde (herstelde met andere soort rubberkorrels), hebben lang niet alle gemeenten dat intussen al gedaan. In een open brief heeft advocaat Martin de Witte de gemeenten opgeroepen om actie te ondernemen. SAP Advocaten was intussen ook zelf al begonnen. Als eerste startten ze een proefproces tegen de omstreden rubberkorrels.

Eerste proefproces

In februari 2017 verstuurde SAP als eerste een aanmaning naar de gemeente Amersfoort. De gemeente had twee weken de tijd om de schadelijke korrels te verwijderen. Anders zou de gang naar de rechter gemaakt worden. De gemeente Amersfoort besloot niet in te gaan op het verzoek om de kunstgrasvelden te saneren. Zij stelde onder andere de adviezen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in twijfel. Toch had de gemeente, ook met die onzekerheid, de kunstgrasvelden moeten saneren. Overheden moeten volgens de Verklaring van Rio nu eenmaal het voorzorgsbeginsel in ere houden. Dit betekent dat ze beschermingsmaatregelen moeten treffen als er ernstige schade dreigt. Dit moet ook als er (nog) geen zekerheid over is.

Wet milieubeheer

Volgens artikel 10.37 van de Wet milieubeheer (Wm) is het verboden om je van bedrijfsafvalstoffen of gevaarlijke afvalstoffen te ontdoen door deze aan een ander af te geven. Je mag dus niet jouw afvalstoffen wegwerken door ze bij een ander op het bordje te leggen. Een afvalstof is een gevaarlijke afvalstof als deze als zodanig staat vermeld in de Europese afvalstoffenlijst (Eural). Een afvalstof krijgt dan een Euralcode.

Rubberkorrels worden van oude autobanden gemaakt.

Banden hebben de Euralcode: 16 01 03:. Over de verwerking van banden staat er: “uit onderzoek blijkt dat het PAK-gehalte van personenautobandengranulaat zodanig is dat het granulaat alleen in gebonden vorm kan worden toegepast”. Zo geeft de Eural aan hoe bepaalde stoffen wel en niet gebruikt mogen worden.

Zembla-uitzending februari 2016

Woensdagavond 15 februari 2016 was er nog een uitzending van Zembla over de rubberkorrels. In deze uitzending kwamen onderzoekers van het VU aan het woord. Daaruit bleek dat de deskundigen van mening zijn dat het voetballen op velden met korrels van oude autobanden niet zonder risico is. Het RIVM concludeerde eerder dat voetballen op kunstgras met rubbergranulaat veilig en gezond zou zijn. De onderzoekers van de Vrije Universiteit zijn het daar niet mee eens. Onderzoeksleider en toxicoloog Jacob de Boer zegt: “Ik zou mijn kinderen er niet op laten spelen.'' 


In het rapport van het RIVM staat dat in de rubberkorrels kankerverwekkende stoffen zoals PAK’s, Ftalaten, Benzothiazolen, Fenolen en Polychloorbifenylen zitten (pagina 19 en 20). Volgens de VU staat niet alleen vast dat er kankerverwekkende stoffen in zitten, maar ook dat deze stoffen worden afgegeven. Voor het testen werden korrels in water gedaan en dat water werd zwart. Dit zwart is roet. Roet is niet eens meegenomen bij het onderzoek. Volgens de VU klopte de samenvatting van het rapport van het RIVM niet met de inhoud.

Voorzorgsbeginsel

De onderzoekers vonden het vreemd dat het RIVM na 2 maanden onderzoek al de definitieve conclusie trok dat spelen op rubber 'gezond' was. Volgens de onderzoekers van de VU klopt de normstelling niet en moet hier opnieuw naar gekeken worden. Verder betreuren ze dat de veiligheid van de rubberen korrels niet getest is voordat ze over de voetbalvelden verspreid werden. Het testen is gebeurd vanaf 2001. Als van te voren onderzoek zou zijn gedaan, dan zouden de korrels nooit op de velden terecht gekomen zijn. Het maakt niet uit of het RIVM en het VU nu nog anders denken over de veiligheid. Het gaat om het voorzorgsbeginsel van de overheid (Verklaring van Rio). Volgens beginsel 1 van de Verklaring hebben mensen recht op een gezond en productief leven in harmonie met de natuur. Ook verderop, in beginsel 15, wordt beschreven dat als er schade dreigt, er geen wetenschappelijk bewijs hoeft te zijn. De overheid moet dan alsnog ingrijpen. Dit om de gezondheid van de mensen en de gezondheid van het milieu veilig te stellen.

Ons punt

Het punt is dat de velden al zijn ingestrooid. In plaats van het advies om de korrels te vervangen, probeert men achteraf iets te zeggen over de gezondheidsrisico’s voor nu en in de toekomst. Vast staat dat het RIVM 'vergeten' is om een factor mee te wegen voor kinderen. Het is bewezen dat kinderen een groter gezondheidsrisico lopen op ziektes als kanker dan volwassenen. Had het RIVM hier wel een factor voor meegenomen, dan had het advies moeten luiden dat kinderen hier niet mee in aanraking komen om gezondheidsproblemen te voorkomen. De Europese Commissie deed hierover een Mededeling (EC, 2000). In haar ogen is het zo dat het voorlopig wetenschappelijk onderzoek uitwijst dat er gegronde redenen zijn om te vrezen dat de huidige situatie potentieel te gevaarlijk is. De overheid is het in andere gevallen, die ook met kankerverwekkende stoffen te maken hebben, met deze Mededeling eens: “De Rijksoverheid wil dat mensen zo lang mogelijk gezond en vitaal blijven. Bijvoorbeeld door het bevorderen van een gezonde leefstijl, een gezonde leefomgeving en vaccinatieprogramma’s. Ook gemeenten, zorgverzekeraars, zorgverleners, scholen en bedrijven dragen daaraan bij.'' 

Velden saneren

Ons kantoor SAP Advocaten heeft in het verleden een procedure gevoerd voor een rookvrije werkplek, waarna het recht op rookvrij werken in de wet opgenomen werd. De rechter oordeelde toen onder andere dat er geen veilige ondergrens was voor tabaksrook. Die rook is altijd schadelijk. Afgedankte autobanden zijn ook schadelijk. Kankerverwekkende stoffen horen niet op een voetbalveld. Het is de taak van de gemeenten om er nu voor te zorgen dat het rubber in de velden waar zij verantwoordelijk voor zijn wordt verwijderd. En daarna wordt vervangen door alternatief veilig materiaal. Er zijn veilige alternatieven beschikbaar. De bestaande korrels kunnen met een borstelmachine worden verwijderd. Het woord is aan elke gemeente die besluit te kiezen voor de gezondheid van haar (minderjarige) inwoners. 


Het RIVM weet dat experimenteel is vastgesteld dat kortdurende blootstelling in de kinderperiode tot een verhoogde tumor-incidentie leidt in het latere leven. Drie onderzoekers zeggen onafhankelijk van elkaar: geen blootstelling. Er is net zoals bij tabaksrook geen sprake van een veilige ondergrens. Dat was de reden voor een rookverbod op de werkplek. Dit alleen al zou dan voldoende moeten zijn om de velden te saneren en kinderen vanaf nu niet meer op deze velden te laten lopen. Er zijn ruim 1.2 miljoen voetballers in Nederland die worden blootgesteld aan deze stoffen. Er zijn ook veel mensen die de velden moeten onderhouden en op die manier blootgesteld worden.

Uw verhaal samen met ons bespreken?

Dat kan geheel vrijblijvend!

Tijdens dit gesprek delen wij graag onze kennis en overleggen we de aanpak.

Indien nodig stappen we voor u naar de rechter.